Pożyczki to częste rozwiązanie stosowane przez podmioty powiązane w celu poprawy płynności lub zapewnienia finansowania spółek należących do grup kapitałowych. Finansowanie podmiotów długiem zamiast kapitałem (od wspólników, udziałowców lub akcjonariuszy) daje wymierne korzyści ekonomiczne dzięki zastosowaniu tzw. efektu tarczy podatkowej. Podatek dochodowy ulega pomniejszeniu dzięki możliwości zaliczenia odsetek do kosztów podatkowych. Wadą takiego sposobu finansowania jest ryzyko podatkowe związane z cenami transferowymi, a w szczególności związane z nierynkowością oprocentowania pożyczek. Dzisiejszym wpisem postaram się odpowiedzieć na pytanie, jak ustalić oprocentowanie pożyczki od podmiotu powiązanego.
Oprocentowanie = cena transferowa
Przepisy dotyczące cen transferowych nakazują podmiotom powiązanym ustalać ceny transferowe na warunkach, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. W praktyce oznacza to nakaz by ceny w transakcjach wewnątrzgrupowych były rynkowe. Z kolei definicja ceny transferowej jest szeroka i oznacza rezultat finansowy warunków ustalonych lub narzuconych w wyniku istniejących powiązań, w tym cenę, wynagrodzenie, wynik finansowy lub wskaźnik finansowy. W przypadku pożyczki ceną transferową jaką płaci pożyczkobiorca za udostępniony mu kapitał są odsetki. W pewnych wypadkach, obok odsetek, na koszt pożyczki mogą składać się również inne świadczenia takie jak opłaty, prowizje, premie czy ubezpieczenia.
Niezależnie od ilości elementów i rodzajów świadczeń składających się na cenę transferową w przypadku pożyczki, podmioty powiązane są zobowiązane ustalać ich wysokość zgodnie z warunkami rynkowymi. To z kolei dla osób nieposiadających doświadczenia przy wycenie transakcji finansowych może być problematyczne. Niemniej istnieje kilka sposobów na ustalenie oprocentowania zgodnego z rynkowym, które są łatwe do zastosowania oraz bezpieczne podatkowo.
Uproszczenie safe harbour
Od początku 2019 r. polskie przepisy przewidują możliwość stosowania uproszczenia typu safe harbour dla pożyczek wewnątrzgrupowych. Uproszczenie to polega na tym, że organy podatkowe nie są uprawnione do określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości oprocentowania pożyczki wewnątrzgrupowej, jeżeli są spełnione warunki określone w przepisach. Warunki te muszą zostać spełnione łącznie:
- oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych aktualnym na dzień zawarcia tej umowy;
- nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, w tym prowizji lub premii;
- pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat;
- w trakcie roku obrotowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi liczony odrębnie dla udzielonych oraz zaciągniętych pożyczek wynosi nie więcej niż 20 000 000 zł lub równowartość tej kwoty;
- pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
Zgodnie z aktualnym brzmieniem obwieszczenia stopą bazową dla pożyczek w złotych jest WIBOR 3M albo WIRON 3M, w dolarach amerykańskich – 90-day Average SOFR, w euro – EURIBOR 3M, we frankach szwajcarskich – SARON 3 months Compound Rate a w funtach brytyjskich – SONIA 3M Compound Rate. Natomiast marża wynosi od 2,4 do 2,9 punktów procentowych. W sytuacji jeśli stopa bazowa jest ujemna, to oprocentowanie jest równe marży.
Dodatkową zaletą korzystania z uproszczenia typu safe harbour jest to, że pożyczki objęte safe harbour nie będą obligowały do sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Minusem tego rozwiązania może być konieczność zaraportowania tego uzgodnienia jako schematu podatkowego.
Dane wewnętrzne
Podmioty powiązane są obowiązane ustalać warunki transakcyjne na analogicznych warunkach jakie ustalają podmioty niepowiązane. W sytuacji jeśli posiadają one dane dotyczące pożyczek udzielonych lub otrzymanych od podmiotów niepowiązanych to możliwe będzie oparcie się na tych danych i określenie oprocentowania pożyczki na analogicznym poziomie.
Rozwiązanie to wiąże się jednak z pewnym ryzykiem, dlatego też należy pamiętać, że pomiędzy pożyczką od podmiotu niepowiązanego a pożyczką w ramach transakcji kontrolowanej nie powinny występować różnice, które uzasadniałyby zastosowanie innego oprocentowania. W przypadku pożyczek warto zwrócić uwagę na:
- jej walutę (inne oprocentowanie może być należne w przypadku pożyczki w PLN a inne w przypadku EUR),
- termin jej zwrotu,
- sposób naliczania oprocentowania (stałe lub zmienne)
- termin zapłaty odsetek (płatne miesięcznie lub na koniec okresu kredytowania),
- to czy spłata pożyczki jest zabezpieczona (np. poręczeniem lub hipoteką) czy też nie,
- to jaka jest kondycja ekonomiczna pożyczkobiorców w dacie udzielenia pożyczki,
- strategię gospodarczą.
Dane transakcyjne
W sytuacji jeśli nie jest możliwe skorzystanie z oprocentowania w ramach safe harbour albo na podstawie danych dotyczących pożyczek udzielonych przez podmioty niepowiązane, warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej bazy danych zawierającej informacje na temat oprocentowania.
Baza danych Comparables zawiera szerokie spektrum danych z polskiego rynku kapitałowego. W bazie znajdziesz szczegółowe informacje na temat parametrów finansowania na rynku korporacyjnym. Dane te można wykorzystać do wycen i weryfikacji rynkowości dla transakcji pożyczek, poręczeń czy cash-poolingu.
Nasze dane porównawcze cechuje wysoka szczegółowość obejmują one m.in. kwoty przyznanego finansowania, rodzaj oraz wysokość oprocentowania, wysokość marż kredytowych, terminy wypłaty odsetek, informacje o zabezpieczeniach, ratingi emitentów długu.
Dane zgromadzone w bazie Comparables pochodzą ze sprawozdań finansowych oraz dokumentów emisyjnych dotyczących obligacji korporacyjnych, dzięki czemu cechuje je wysoka rzetelność.
Umów się na prezentację oferty klikając: Umów Prezentację
Inne ryzyka
Oprocentowanie to nie jedyna okoliczność, na którą zwracają uwagę organy podatkowe weryfikując rynkowość pożyczek wewnątrzgrupowych. Badaniu może podlegać również racjonalność ekonomiczna udzielonej pożyczki, jej adekwatność, zdolność do jej zaciągnięcia przez pożyczkobiorcę lub zdolność pożyczkodawcy do jej udzielenia.
Czytaj więcej na stronie bloga: Pożyczkobiorcy o niskiej zdolności kredytowej
Dlatego też ustalając warunki pożyczek wewnątrzgrupowych warto każdorazowo rozważyć wszelkie aspekty istotne z punktu widzenia pożyczkobiorcy, jak i pożyczkodawcy. Pozwoli to zabezpieczyć się przed ryzykiem kwestionowania wysokości oprocentowania, recharakteryzacją pożyczki na inną transakcję (np. na dokapitalizowanie), pominięciem jej do celów określenia wyniku podatkowego czy też przypisaniem dochodu z jej tytułu innemu podmiotowi niż podmiot, z który zgodnie z umową jest pożyczkodawcą.